Hoogbegaafd en relaties

Waarom hebben hoogbegaafden het soms zo moeilijk in relaties? Je zou denken dat ze met hun scherpe brein, hun grote capaciteit tot empathie en hun uitzonderlijke redeneervermogen elke situatie aankunnen. Toch blijken deze elementen geen sleutel tot succes te zijn. Hoe zit dat nu?

Hoogbegaafde volwassenen hebben vaak een jeugd gehad die gekenmerkt werd door sociale uitdagingen. Bij sommigen gaat de sociale ontwikkeling trager, voor anderen gebeurt dit anders dan het standaard patroon dat we vaak voor ogen hebben. Een deel van hen zal zich steeds anders voelen en nooit hun plek vinden en sommigen worden geplaagd of gepest. Zo missen ze enkele typische overgangsrituelen en ervaringen die kenmerkend zijn voor kinderen en tieners.

De uitdagingen van hoogbegaafden verdwijnen niet zomaar in de volwassenheid. Ook dan blijven hoogbegaafden zich anders voelen. Ze voelen zich niet op hun plaats. Ze denken outside of the box, begrijpen dingen sneller en hebben een bijna onstilbare honger naar intellectuele stimulatie. Sociale verdedigingsmechanismen uit hun jeugd hebben ze gewoon mee genomen naar hun volwassenheid. Al die dingen samen leiden tot problemen in volwassen relaties. Ik overloop er enkelen met jullie.

1. Verveling

Hoogbegaafden zijn weinig tolerant voor verveling in een relatie. Dit wil niet zeggen dat hun partner hen gaat vervelen. Maar het is moeilijker voor hen om iemand te vinden waar ze zowel romantische interesse voor hebben en die hen ook intellectueel stimuleert. Sommige hoogbegaafden hebben dan ook maar een beperkt aantal vriendschappen, of slechts een handvol romantische relaties doorheen hun leven omdat ze zo selectief zijn. Ze kunnen het idee om zich te vervelen simpelweg niet aan.

2. Ongeduld

Hoogbegaafden capteren snel informatie. En dat kan leiden tot ongeduld en frustratie wanneer hun partner niet zo snel is als zij. Boosheid, kritische of sarcastische opmerkingen, de neiging om de leiding te nemen, of zelfs het negeren van de bijdragen van de partner kunnen een zware tol eisen van de relatie. Hoogbegaafden komen soms ook arrogant over wanneer ze gefrustreerd raken door het tragere tempo van anderen.

3. Prestatiedruk

De druk om dingen te bereiken kan het leven complexer maken. Het kan leiden tot een obsessieve focus op de taak die moet gebeuren of tot extreme zelf kritiek wanneer de hoge, soms perfectionistische standaarden niet bereikt worden. Individuen die onder deze druk gebukt gaan kunnen hun familie en vrienden verwaarlozen en ervaren stemmingswisselingen. Ze zijn prikkelbaar.

4. Altijd gelijk moeten hebben

Gezien hoogbegaafden niet over één nacht ijs gaan als ze een stelling poneren, is het erg moeilijk om ze van gedachten te doen veranderen. Zeker wanneer ze de indruk hebben dat de anderen hun argumenten niet goed onderbouwen. Dit leidt voor sommigen tot patronen waarin ze steeds gelijk moeten hebben.

Als je dit dan nog eens combineert met hun sterke retoriek, maakt dat ze hun punt meedogenloos blijven verdedigen tot ze winnen, of tot hun tegenpartij opgeeft uit frustratie.

5. Gevoel van isolatie

Net zoals in de kindertijd, voelen sommige hoogbegaafde volwassenen zich relatief geïsoleerd. Ze zien zichzelf als buitenbeentjes en vinden weinig echt gelijkgestemden. Ze voelen zich gedeprimeerd en vaak niet begrepen. Ze gaan er daarom vanuit dat ze weinig gemeenschappelijk hebben met de algemene populatie en brengen bijgevolg veel tijd alleen door. Wanneer ze een relatie hebben, kan het zijn dat ze vermijden om over hun gevoelens te praten omdat ze denken dat ze toch niet begrepen zullen worden.

6. Onzeker en ongemakkelijk

Sommige hoogbegaafde volwassenen hebben hetzelfde zelf-concept overgehouden uit hun kindertijd en hebben het gevoel nog steeds in het humaniora te zitten. Ze voelen zich ongemakkelijk in sociale situaties en zullen deze situaties vermijden ook wanneer ze eigenlijk wel leuk zouden zijn. Ze proberen hun angsten te verstoppen achter excuses. Uiteindelijk kunnen hun onzekerheden de mogelijkheden om vriendschappen en relaties te vinden en te behouden moeilijk maken.

7. Nood aan alleen zijn

Veel hoogbegaafden zijn introvert en hebben tijd alleen nodig om op te laden. Tijd om te denken geeft hen energie en voedt hun creativiteit en inspiratie. Maar partners kunnen het gevoel krijgen dat ze worden uitgesloten wanneer hun hoogbegaafde wederhelft zich terugtrekt. En vrienden raken mogelijk gefrustreerd door steeds afgewezen uitnodigingen.

8. Ongewone en meervoudige interesses

Hoogbegaafden hebben vaak veel verschillende talenten en hebben een honger naar kennis. Daardoor duiken ze in een verscheidenheid aan soms erg ongewone topics met een verrassende passie en intensiteit. Wanneer ze weer boven komen voor lucht vinden ze soms een boze of gefrustreerde partner die zich genegeerd en aan de kant gezet voelt.

9. Overgevoelig

Veel hoogbegaafde volwassenen hebben een verhoogde gevoeligheid aan stimuli en nemen de overexcitabilities (zie Dabrowsky) van hun jeugd mee. Partners die minder gevoelig en minder reactief zijn kunnen het vervelend vinden als hun hoogbegaafde partner overdonderd raakt door te veel zintuigelijke stimuli, erg emotioneel wordt of zich terug moet trekken om te bekomen.

10. Existentiële depressie

Hoogbegaafde mensen kunnen periodes van existentiële depressie meemaken als ze de wereld en hun plaats daarin proberen te beschouwen. Ze kunnen zich vervreemd voelen van de wereld, gedesillusioneerd en leeg. Dit kan resulteren in een wanhopig gevoel. Zoals James Webb zei:

“The gifted become depressed particularly because their high intellect allows them to contemplate the cosmos and their very small place within it."

Existentiële depressie eist zijn tol ook van de partner, die zich hulpeloos kan voelen in hun pogingen om te ondersteunen.

Laat duidelijk zijn dat iedereen bovenvernoemde gedrag kan vertonen. Hoogbegaafde volwassenen zijn niet de enige die ongeduldig of verveeld zijn. Ook anderen hebben vragen over de zin van he leven. Maar hoogbegaafdheid maakt het meer waarschijnlijk dat deze patronen zich zullen voordoen in hun volwassen relaties.

Wanneer beide partners hoogbegaafd zijn.

Na het lezen van deze uitdagingen, is het niet onlogisch als je jezelf de vraag stelt of hoogbegaafden niet gelukkiger zouden zijn in een relatie met een andere hoogbegaafde. Zo hebben ze tenminste een gelijkgestemde, en zullen ze elkaar beter begrijpen. Jammer genoeg is dat niet zo. Wanneer beiden partners hb zijn, is de situatie nog ingewikkelder wanneer beide partners hoogbegaafd zijn. Op dat moment brengen beide partijen hun emotionele reactiviteit naar de tafel, samen met hun gevoeligheid en ongeduld. In zo’n relatie is er nog meer nood aan zelfkennis, communicatievaardigheden en empathie voor elkaars noden.

Bernstein, J. & Magee, S. (2003). Why can't you read my mind? Boston: Da Capo Press.

Gottman, J. (1999). The seven principles for making marriage work. New York: Crown Publishers.

Johnson, S. (2008). Hold me tight. New York: Little, Brown and Co.